Dấu hiệu và triệu chứng

Làm sao phụ nữ biết là mình có thai? Chỉ có một cách chắc chắn là khám thai hay vùng tiểu khung. Hầu hết phụ nữ nghi mình có thai khi không thấy kinh mặc dù có nhiều nguyên nhân khác có thể gây mất kinh và một vài phụ nữ tiếp tục có kinh trong vài tháng đầu của thai kỳ. Tuy vậy, việc mất kinh là dấu hiệu khá chính xác để chỉ hiện tư­ợng này.

Những hiện tượng sớm về việc có thai có thể phát triển từ 6 đến 12 tuần lễ, những sự thay đổi này hầu như xuất hiện khi ng­ười phụ nữ có thai khoảng 3 tuần (nghĩa là 1 tuần sau chu kỳ kinh đáng ra phải có, và 5 tuần sau kỳ kinh cuối khởi đầu). Những hiện tượng được gây ra do những thay đổi các mức nội tiết tố, một phần của thai kỳ.

Một phụ nữ có thể phát triển một vài triệu chứng hoặc không có triệu chứng nào cả, cũng có thể người đó có tất cả các triệu chứng sau :

1- Ngực phát triển và căng.

2- Ốm nghén. (buồn nôn và ói không nhất thiết phải vào buổi sáng)

3- Hay đi tiểu.

4- Mệt mỏi, cần ngủ nhiều.

5- Lên cân.

6- Phát triển bụng dưới.

7- Tăng thân nhiệt

8- Trạng thái buồn buồn.

9- Thay đổi ham muốn tình dục.

10- Thèm ăn.

11- Ăn nhiều.

Một vài phụ nữ cho biết rằng họ biết có thai ngay sau khi thụ thai, nghĩa là họ cảm thấy khang khác, nhất là phụ nữ đã từng mang thai do có kinh nghiệm về những thay đổi. Nhưng cách chắc chắn nhất vẫn là thử thai và khảo sát vùng tiểu khung.

Những cách thử thai

Có nhiều cách để thử thai, gồm cả việc mua dụng cụ thử thai ở tiệm thuốc để thử lấy ở nhà. Việc thụ thai căn cứ vào sự phát triển nội tiết tố HCG trong cơ thể người phụ nữ. Hầu hết các cách sử dụng để thử (gồm cả việc thử ở nhà) là để kiểm tra sự hiện diện của nội tiết tố này trong nước tiểu, cũng có những cách thử tốn kém hơn như kiểm tra sự hiện diện của kích thích tố này qua mẫu máu, do bác sĩ hay nhà chuyên môn thực hiện. Các phương pháp thử, kể cả cách thực hiện ở nhà, có thể chính xác khoảng 97%.

Nếu muốn tính ngày sinh (ngày đứa trẻ ra đời theo dự tính) họ có thể sử dụng luật Nagele bằng cách lấy ngày đầu tiên của kỳ kinh cuối trừ đi ba tháng và thêm bảy ngày.

Ví dụ : Nếu thấy ngày kinh sau cùng khởi sự ngày đầu tháng Giêng, bạn sẽ sinh ngày 8 tháng Mười tới.

Biết đ­ược ngày sinh là điều rất quan trọng để bạn chuẩn bị (lư­u ý đây chỉ là dự tính), vì việc mang thai bình thường có thể thay đổi từ 38 đến 42 tuần, có nghĩa xê xích nhau khoảng 2 tuần là bình thường. Trên thực tế, d­ưới 10% phụ nữ nói đúng ngày sinh, và một nửa. số trẻ sinh sớm hơn m­ươi ngày hoặc sau mươi ngày theo ngày dự tính.

Việc săn sóc tiền sinh

Sau khi thụ thai, bạn nên có kế hoạch thăm thai. Người theo dõi có thể là người sẽ đỡ đẻ cho bạn sau này.

Trong những lần khám thai, bạn sẽ được khám tổng quát, gồm vùng tiểu khung và xét nghiệm kính phết Pap. Ngày sinh con cũng đ­ược tính, rồi tiền sử chi tiết sức khỏe của bạn (và của gia đình chồng hay bạn tình) cũng sẽ được hỏi rõ. Bác sĩ lấy mẫu máu để xem có bị bệnh thiếu máu, loại máu và tính miễn dịch đối với một vài bệnh nhiễm trùng nào đó. Nếu bạn từ 35 tuổi trở lên (hoặc trong gia đình có những trường hợp khuyết tật lúc sinh), xét nghiệm này được gọi là chọc dò màng ối qua bụng.

Sau lần khám thai đầu tiên, bạn sẽ được thời khóa biểu thăm thai hàng tháng và đến tháng thứ bảy sẽ khám hai tuần lần cho đến tháng cuối thai kỳ; trong tháng cuối cùng này, bác sĩ sẽ khám mỗi tuần một lần đến ngày sinh. Những lần khám này, bạn thường được cân, đo huyết áp xét nghiệm nước tiểu, đo kích thước tử cung, kiểm tra tư thế và nhịp tim của thai nhi. Trừ trường hợp có nguy cơ cao, còn không, việc khám vùng tiểu khung không cần thiết phải khám thường xuyên.

Ngoài ra, bạn còn được hướng dẫn về chế độ dinh dư­ỡng, những thứ cần kiêng cữ như thuốc lá, rượu .v.v..., một toa thuốc bổ riêng vì sự mang thai làm tiêu hao sức khỏe người mẹ, và hầu hết phụ nữ cần bổ sung chất sắt và sinh tố. Việc bổ sung sinh tố xem chừng là điều cần thiết kể cả khỉ bạn ăn uống cân bằng dinh dưỡng.

Những trường hợp có nguy cơ cao

1- Phụ nữ mang thai trên 35 tuổi và dưới 18 tuổi thường có tỷ lệ biến chứng cao hơn những phụ nữ mang thai khác.

2- Các vấn đề sức khỏe như tiểu đường, cao huyết áp hoặc bệnh tim có khả năng gây nguy hiểm đối với ng­ười mẹ và gây hậu quả không tốt đối với thai nhi.

3- Vài số thuốc như những loại thuốc khống chế cơn động kinh có thể gây hại thai nhi.

4- Phụ nữ có tiền sử sảy thai, sanh thai chết, hoặc sinh con có khuyết tật đều có nguy cơ gặp những rắc rối cho lần mang thai sau.

5- Các tai biến, những viêm nhiễm (đặc biệt qua đư­ờng tình dục), phẫu thuật và các bệnh khác khi mang thai.

6- Ða thai (sinh đôi hoặc sinh ba). Với những nguy cơ này, bạn sẽ được chỉ định khám tăng cường và được hướng dẫn đặc biệt hơn. Trong một số trường hợp bất khả kháng có thể ảnh hư­ởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người mẹ, bác sĩ cổ thể đề nghị hủy thai.

Những quan tâm về di truyền

Những cặp vợ chồng trước khi dự định có con cần nghĩ đến vấn đế di truyền của mình, họ nên kiểm tra xem nếu họ hoặc thân nhân (đặc biệt cha, mẹ, anh, chị, ông, bà) có bất cứ khuyết tật nào di truyền hoặc có vấn đề về sức khỏe.

Có đến 5% trẻ đ­ược sinh ra bị khuyết tật do (ảnh hưởng) di truyền ở bất cứ bộ phận nào của cơ thể, kể cả não, và có khi làm chết thai.

Một ví dụ về khuyết tật di truyền như hội chứng Down gây đần độn và những vấn đề sức khỏe khác, những ng­ười có nguồn gốc từ những chủng tộc khác nhau. Ví dụ : người Anh, Do Thái và người Mỹ gốc Phi, có tỷ lệ nguy hiểm khác nhau đối vài rối loạn di truyền.

Nếu có khả năng thừa hư­ởng một khuyết tật trong gia đình thì đôi vợ chồng này cần tìm đến sự cố vấn về di truyền dể tìm ra những cơ may vượt qua những gì có thể xảy ra cho trẻ sơ sinh, nhất là đã có một đứa con bị khuyết tật di truyền rõ rệt. Việc này cần tiến hành ngay với các nhà di truyền học giỏi.

Những thay đổi trong khi mang thai

Những thay đổi cơ thể trong suốt quá trình mang thai

Sự mang thai thông thường kéo dài 38 đến 42 tuần, hay khoảng chín tháng. Ðối với mục đích để thảo luận, ta chia thai kỳ làm ba giai đoạn, mỗi giai đoạn là ba tháng, gọi là quý.

Quý một :

Ða số các ảnh hưởng gây ra ấn t­ượng mạnh nhất khi mang thai (ngoài sự lên cân) đều xảy ra trong quý một: Trong ba tháng đầu tiên này có các thay đổi quan trọng về mức nội tiết, đặc biệt mức đo hai nội tiết tố estrogen và progesterone. Những thay đổi này làm vú căng, hai núm vú và quầng vú sẫm màu, nhất là phụ nữ mang thai lần đầu. Phụ nữ có thai cần đi tiểu nhiều hơn bình thư­ờng và có thể bị táo bón. Táo bón là một chứng nhưng không được đề nghị cho uống những loại thuốc nhuận trường vì thuốc có thể gây nguy hiểm cho bào thai, thay vào đó người mẹ nên uống thêm chất lỏng và ăn thêm chất xơ trong khẩu phấn ăn hằng ngày.

Mệt mỏi và buồn ngủ là do mức kích thích tố progesterone tăng, điều đó không có gì bất thường, vì thường lúc này họ cần ngủ từ tám đến mười giờ mỗi ngày, thêm giờ ngủ trưa.

Khoảng phân nửa phụ nữ mắc chứng buồn nôn và ói, gọi là "ốm nghén".

Ví dụ : Một vài phụ nữ buồn nôn khi thấy hoặc ngửi mùi thức ăn, đặc biệt mùi thức ăn đang nấu, những người khác cảm thấy đau dạ dày mỗi khi thức dậy, họ thường ăn bánh snach (như bánh quy giòn) cứ hai hoặc ba giờ họ ăn một lần giúp làm giảm cảm giác buồn nôn. Cần tránh các thức ăn chiên có mỡ và các loại thức ăn khó tiêu.

Phần lớn chứng ốm nghén sẽ qua đi và biến mất vào đầu tháng tư, điều quan trọng là không nên dùng các loại thuốc như kháng acid để điều trị chứng đau dạ dày, trừ khi được bác sĩ chỉ định.

Sẩy thai cũng thường xảy ra vào quý đầu. Sảy thai thường do nguyên nhân tự nhiên chứ không tại bác sĩ hay chính đương sự. Thật ra, hầu hết các nguyên nhân sẩy thai đều không được xác định, bất kỳ sự chảy máu nào của âm đạo ở giai đoạn sớm này đều là dấu hiệu của nguy cơ sẩy thai, nên báo với bác sĩ ngay để được hướng dẫn.

Quý hai :

Hầu hết các vấn đề của quý một sẽ giảm dần trong quý hai, bây giờ là sự tăng trưởng ở vùng bụng rất nhanh.Vào tháng thứ năm, họ sẽ cảm nhận được những cử động của thai nhi (thai đạp lần đầu) và họ cảm thấy thật sung sướng. Ðây là dấu hiệu cho thấy thai nhi đang phát triển tốt. Cũng vào khoảng thời gian này, nhịp tim có thể nghe được qua ống nghe tim thai.

Một số vấn đề trong quý một vẫn còn tiếp diễn trong quý hai. Táo bón thường đi đôi với việc cơ quan ép lên vùng tiểu khung và các mạch máu ở trực tràng gây phát triển bệnh trĩ. Muốn sử dụng thuốc phải hỏi ý kiến của bác sĩ. Một số phụ nữ bị chứng phù (sưng), đặc biệt ở tay, chân và cả cổ chân. Vì phù có thể là dấu hiệu của chứng ngộ độc huyết, cần trình bày rõ cho bác sĩ biết những chỗ bị sưng. Vào tuần thứ mười chín (hoặc trễ hơn) của thai kỳ, vú có thể sinh sản sữa non. Sữa non là một chất lỏng, dinh dính, màu vàng nhạt, tuy không nhiều như­ng cũng đủ để nhận ra.

Quý ba :

Vào quý ba, tử cung trở nên rất rộng và lên cân đáng kể. Khi mang thai, phụ nữ có thể tăng khoảng 10 đến 13kg, nhất là vào quý hai và ba, phụ nữ tăng cân khoảng 1/2 kg một tuần.

Vào khoảng cuối thai kỳ (hai hoặc ba tuần trước khi sinh) thai nhi xuống vị trí thấp hơn trong ổ bụng, khi đáy tử cung căng ra chuẩn bị sinh. Sự thay đổi vị trí này gọi là sự sa bụng (có lẽ vì nó làm giảm áp lực khó chịu bên trong phổi và dạ dày) và dấu hiệu mệt nhọc sẽ sớm bắt đầu. Sa bụng làm tăng sức ép ở bụng dưới, có thể gây ra một vài khó chịu mới bao gồm: đi tiểu thường hơn, táo bón và sưng cổ chân.

Sự thay đổi cơ thể trong khi mang thai đáng quan tâm nhất ở quý ba là gây ra một số tác dụng phụ có thể làm khó chịu. Có điều những khó chịu này chỉ nhất thời và sẽ biến mất hoàn toàn sau khi sinh một tuần.

Những thay đổi trong tâm lý và tình cảm

Người mẹ tương lai

Những thay đổi thể lý có thể tương tự nhau, nhưng những phản ứng tình cảm nơi mỗi sản phụ có thể khác nhau. Có bao nhiêu phụ nữ mang thai là có bấy nhiêu phản ứng khác nhau. Khác nhau về tình cảm chờ mong, rồi thai kỳ có được mạnh khỏe và thoải mái không, vấn đề tài chính ra sao. Nhưng ngay cả trong những điều kiện tốt nhất, phụ nữ (và đàn ông) có thể có rất nhiều cảm giác lẫn lộn về thai kỳ.

Nếu sự mang thai là điều xảy ra ngoài ý muốn, ngư­ời phụ nữ cảm thấy rất căng thẳng và bất ổn về tình cảm. Mỗi lần mang thai đều khác nhau và xảy ra trong những điều kiện khác nhau, vì thế phụ nữ không thể mong là có những cảm nhận giống nhau mỗi lần có thai.

Vài tuần lễ đầu tiên của thai kỳ thường là thời điểm của những tình cảm lẫn lộn đặc biệt. Phụ nữ có thể hồi hộp khi có thai như­ng cũng có thể có nhiều ngờ vực và lo sợ nhất là lần mang thai đầu. Vài phụ nữ quá quan tâm đến nỗi họ trở nên mê tín dị đoan và từ chối việc nói chuyện có thai với bất cứ người nào khác vì sợ gặp điềm gở, thường có tới 20% trường hợp sẩy thai vào thời gian đầu này, nên hãy thủng thẳng khi nói chuyện có thai. Họ còn nghi ngại về khả năng làm người mẹ của mình.

Thật sự nàng không thể mường tượng mình sẽ là một ngư­ời mẹ và chồng nàng sẽ là một người cha.

Khi bước vào quý hai và đặc biệt sau khi cô ta cảm thấy thai nhi cử động, một số lo lắng trước đây giảm. Nhiều tình cảm khác lại phát sinh, như sự gắn bó và kính trọng mẹ ruột của nàng, vì cả hai người cảm thấy họ có những cái chung. Vài tuần cuối của thai kỳ có thể khó khăn hơn do mệt mỏi và khó đi lại. Lúc này có thể phát sinh tình cảm bị lẻ loi buồn chán.

Người cha tương lai

Cũng như phụ nữ, người đàn ông cũng có những tình cảm lẫn lộn. Vì người cha tương lai không phải trải qua những thay đổi cơ thể, nhưng trước tiên, việc mang thai dường như không phải là sự thật đối với họ, mặc dù họ rất quan tâm. Vào quý hai, một khi họ nghe tim thai đập và cảm nhận bào thai đang đạp, lúc ấy đối với họ dường như mới là sự thật.

Nhưng người cha háo hức luôn lo lắng về những gì họ mường tượng lúc sinh con. Họ sợ không biết vợ mình có khả năng chịu đựng lúc trở dạ và sinh nở hay không. Phương pháp tốt nhất để chống lại những mối cảm xúc này là sự am hiểu thông tin bằng cách tìm hiểu sách báo hay trao đổi với những người có kinh nghiệm. Họ cần sáng suốt hơn, vì chính họ mới là người quán xuyến nhiều thứ, nhất là sau khi người vợ sinh xong còn mệt mỏi.

Mối quan hệ của hai người và bầu không khí trong gia đình

Sự mang thai thường có những tác động mạnh đến mối quan hệ của hai vợ chồng. Bên cạnh niềm vui là những sự lo lắng về tương lai, rồi những hạn chế trong sinh hoạt tình dục nhiều khi cũng trở thành vấn đề. Anh chị của đứa em sắp chào đời cũng chịu sự tác động bởi sự có thai, chúng có thể đáp ứng lại bằng niềm vui và sự nâng đỡ nhưng cũng có thể là sự lo âu nên có thể không có cảm tình với đứa em sắp chào đời. Chính vì thế, điều cần thiết là phải chuẩn bị tinh thần cho những đứa con lớn, giúp chúng hiểu để có tình cảm dịu dàng và giảm bớt sự ghen tuông.

Tình dục lúc mang thai

Ða số phụ nữ vẫn tiếp tục giao hợp trong lúc mang thai, nhưng nhiều cặp vợ chồng có những lo lắng và thắc mắc trong thời gian này. Có thể có ng­ười phụ nữ không cảm thấy ham muốn vào những tháng cuối của thai kỳ.

Một số khác sợ việc đưa mạnh dương vật vào hoặc sức nặng cơ thể của bạn tình có thể đè bẹp bào thai, nhưng phổ biến là lo lắng nguy cơ gây viêm nhiễm.

Cũng có một số cảnh báo cần được nhắc nhở khi giao hợp lúc mang thai :

1- Nếu người phụ nữ có tiền sử xảy thai hoặc xuất huyết âm đạo trong thời gian mang thai.

2- Cuối cùng kỹ thuật làm tình mà tất cả phụ nữ có thai nên tránh, đó là hành động thổi mạnh không khí vào âm đạo trong khi giao hợp bằng miệng (kích thích bộ phận sinh dục nữ bằng miệng).

Vẫn làm việc khi mang thai

Ngày nay, hầu hết phụ nữ đều ra ngoài làm việc để kiếm tiền, và trong số này có khoảng 80% mang thai ít nhất là một lần trong đời làm việc của họ. Nhiều phụ nữ thắc mắc là khi có bầu thì họ sẽ làm việc được trong bao lâu, nhưng chẳng thể đơn giản trả lời được vì nó phụ thuộc vào sức khỏe và bản chất công việc của mỗi người. Trong đa số trường hợp, để cho toàn vẹn, cần nghỉ làm ngay cho đến khi sinh đẻ xong. Những đối xử bất công cần được pháp luật can thiệp.

Sức khỏe lúc mang thai

Sự dinh dưỡng

Những phụ nữ khi mang thai cần nhiều chất đạm, sinh tố, chất khoáng và tổng nhu cầu nhiệt lư­ợng nhiều hơn phụ nữ bình th­ường (từ 2000 đến 2400 calo).

Một chế độ ăn uống dinh dưỡng cung cấp cho một ngày vào khoảng 2000 đến 2400 calo th­ường bao gồm :

Sữa

Thực phẩm gốc thịt

Trái cây chín

Bánh mì và các loại thức ăn chứa tinh bột khác

Các chất béo và dầu mỡ

Những chất khoáng khác nhau như chất sắt và chất vôi (canxi), cũng đặc biệt quan trọng trong thời gian thai nghén. Chúng hỗ trợ ngư­ời phụ nữ chống lại sự mệt mỏi, co thắt cơ bắp, thiếu máu, nhức đầu và tăng cường dinh dưỡng cho thai nhi.

Tập thể dục

Việc tập thể dục giúp ổn định trọng lượng cơ thể và góp phần giữ gìn sức khỏe tổng quát, sự sảng khoái tinh thần. Nếu bạn đã tập thể dục đều đặn, bạn không có lý do gì ngưng tập khi mang thai.

Thuốc men

Nhiều loại thuốc như aspirin, các chất kháng acid, thuốc chống xung huyết, hoặc thuốc nhuận trường được dùng quá thông dụng đến nỗi chúng ta không nghĩ đến khả năng gây nguy hiểm của chúng. Nhưng những thuốc này đều cần cẩn trọng trong thời kỳ có thai vì chúng đều có thể gây nguy hiểm cho sự phát triển của bào thai.

Trên thực tế nhau thai có cung cấp một sự bảo vệ nào đó giúp lọc bớt những chất nguy hiểm khỏi dòng máu người mẹ trước khi tới bào thai, nhưng khả năng này có giới hạn. Nhiều loại thuốc đi qua nó tới được bào thai và gây ra những tổn hại, nhất là não.

Rượu

Người ta ước tính rằng cứ 1.000 trẻ sinh ra do người mẹ uống rượu, dù chưa phải là nghiện, thì có đến 78 đến 690 trẻ bị những khuyết tật hoặc các vấn đề về sức khỏe.

Ảnh hưởng của rượu tỉ lệ với lượng mà người mẹ đưa vào cơ thể, nghĩa là người mẹ càng uống nhiều, nguy cơ cho bé sơ sinh càng lớn.

Hút thuốc

Nhiều người trong chúng ta thừa nhận rằng phụ nữ không nên sử dụng thuốc lá trong khi có thai, nhưng hầu hết chúng ta không nghĩ rằng thuốc lá như là thuốc uống, mặc dù chúng có chứa chất gây nghiện (nicotin) - Chúng ta thường hiểu thuốc lá là một nguy cơ đối với sức khỏe nhưng không phải cho thai nhi đang phát triển mà cho phổi chúng ta.

Sự thực, hút thuốc lá trong khi mang thai rất nguy hiểm, ảnh hưởng rõ rệt nhất là sự phát triển của thai nhi. Ðứa bé được sinh ra do người mẹ hút thuốc thường cân nhẹ hơn trẻ em bình thường ít nhất khoảng 200g. Chúng cũng ngắn hơn và đầu nhô hơn. Những tác động này có thể kéo dài và thậm chí là vĩnh viễn. Hút thuốc còn có thể ảnh hưởng đến việc phát triển trí tuệ của con cái.

Hút thuốc xem chừng còn làm gia tăng sự sẩy thai, làm trẻ chết lúc sinh, nhất là những phụ nữ còn bị những chứng bệnh khác như cao huyết áp.

Chất cafêin

Nhiều loại thực phẩm và thuốc chứa chất cafêin khác nhau được nhiều người tiêu thụ số lượng đáng kể mỗi ngày, nhiều loại nước ngọt đặc biệt như nước giải khát cô ca, sôcôla và trà cũng có chất cafêin. Nhiều nghiên cứu cảnh báo việc phụ nữ có thai dùng quá nhiều các thực phẩm chứa cafêin, vì nó có thể gây dị dạng ở thai nhi.

Các loại thuốc bất hợp pháp

Người ta còn biết ít về tác dụng của đa số các loại thuốc bất hợp pháp đối với bào thai đang phát triển, cả hai loại thuốc gây nghiện như heroin và methadone được biết là cực kỳ nguy hiểm.